Aanleiding
It Lege Midden is een van de partijen in het gebiedsproces Aldeboarn-De Deelen (ADD) binnen het veenweideprogramma. Vanuit dit proces was de wens om op grote schaal HAKLAM peil (Hoger Als ‘t Kan, Lager Als ’t Moet) te testen in de praktijk. Met HAKLAM is er de flexibiliteit om in droge perioden het peil omhoog te zetten en in natte perioden omlaag. Hiervoor is een aanvraag gedaan voor een GLB pilot (Gemeenschappelijk LandbouwBeleid) bij LNV in 2021, en deze is ook beschikt. De pilot past uitstekend bij de overige activiteiten in ADD uit het veenweideprogramma, zoals flankerend beleid. Zo wordt duidelijk hoe HAKLAM technisch mogelijk is, wat de ervaringen van agrariërs en het waterschap hiermee zijn en wat de impact is op bodemdaling, klimaat en inpassing in de bedrijfsvoering.
GLB Pilot
De pilot loopt van september 2021 tot en met december 2023. Hierbij wordt in het gehele peilvak Poppenhuizen een deel van het jaar het peil 20 cm opgezet als onderdeel van HAKLAM. Hierbij zijn afspraken gemaakt over vergoedingen met alle betrokken agrariërs. Aanvullend worden beheermaatregelen uitgevoerd die passen bij hoger peil, zoals bodemvruchtbaarheid stimuleren, duurzaam slootbeheer en uitgesteld maaien. Er wordt gemonitord op grondwaterstand, oppervlaktepeil, bodemvocht, bodemkwaliteit en inpasbaarheid in de bedrijfsvoering. Specifiek is hierbij aandacht voor greppelinfiltratie, waarbij in de laagste plekken in het gebied water staat in de greppels.
We onderzoeken hoe maatregelen voor veenbehoud passen in de bedrijfsvoering van de deelnemers en hoe het (ook financieel) haalbaar gemaakt kan worden. Daarmee draagt het bij aan de puzzel om de toekomstige inrichting en beheer van veenweidegebied duidelijk te krijgen, en welke rol GLB middelen hierin kunnen hebben.
Eerste bevindingen
2022 was een droog jaar, en in dat kader was de peilverhoging sowieso wenselijk. Tegelijkertijd waren in de laagste plekken in het gebied effecten al zichtbaar.
De eerste resultaten van de bodemmonitoring laten op de meeste plekken zien dat het grondwater niet dieper is gezakt dan waar het veen al veraard was. Dat zijn veelbelovende resultaten voor veenbehoud! Greppelinfiltratie gaat gepaard met meer effect op bodem en grasland, daarom monitoren we daar extra.
Het hele proces om tot peilverhoging te komen was ook zeer leerzaam. Belangrijk punt was dat de peilverhoging middels een watervergunning is geregeld in plaats van met een peilbesluit. Dit is sneller en dynamischer, maar vraagt veel overleg omdat instemming vrijwillig is.
